Kedi Lösemi Virüsü (FeLV): Bulaş, Seyir, Aşı ve Tedavi
1) FeLV nedir, neden önemlidir?
FeLV bir gammaretrovirüs olup kedilerde immünsüpresyon, anemi ve çeşitli neoplazilere (özellikle lenfoma) yol açabilir; dünya çapında önemli morbidite ve mortalite nedenidir. FeLV özellikle progressif enfeksiyon gelişen kedilerde sürekli virüs saçılımına ve kedi popülasyonunda yayılıma neden olur.
2) Bulaşma: Kediden kediye “yakın temas” virüsün yakıtı
- Tükürük başlıca kaynaktır; uzun süreli yakın temas, karşılıklı yalanma, ortak mama–su kapları ve kum kabı bulaşı kolaylaştırır. Yavru kedilere transplasental ve laktasyon yoluyla da geçebilir.
- Virüs çevrede uzun süre canlı kalmaz; basit dezenfektanlar ve hijyenle hızla inaktive olur.
- Erişkinlere göre yavrularda progresif enfeksiyon gelişme riski daha yüksektir (yani “kalıcı saçıcı” olma olasılığı artar).
3) Patogenez ve enfeksiyonun 4 olası sonucu
Güncel kılavuzlar FeLV temasından sonra kedilerde dört klinik/virolojik sonuç tanımlar:
- Abortif: Bağışıklık virüsü erken temizler; testler negatifleşir.
- Regresif: Erken viremi bastırılır; proviral DNA hücrelere entegre kalabilir, kedi çoğunlukla saçıcı değildir.
- Progressif: Süregelen viremi ve yüksek saçılım; klinik hastalık ve erken mortalite riski yüksektir.
- Fokal/atipik: Belirli dokularla sınırlı enfeksiyon paternleri.
Bu ayrım, testlerin yorumlanması ve prognoz için kritik öneme sahiptir.
4) Klinik tablolar
- Hematolojik: Regeneratif olmayan anemi, sitopeniler
- Onkolojik: Lenfoma/lenfoid lösemi
- İmmünsüpresyon: Sekonder enfeksiyonlara yatkınlık, stomatit, kronik dermatolojik/solunum yolu problemleri
Klinik spektrum geniştir; düzenli tarama, erken tanı ve risk yönetimi yaşam süresini belirgin etkiler.
5) Tanı algoritması (pratik yaklaşım)
İlk basamak: P27 antijen ELISA (SNAP vb.).
Doğrulama/evreleme: İFA ile viremi doğrulaması ve/veya PCR (proviral DNA) — özellikle regresif olasılığı için.
Ne zaman test edelim?
- Tüm yavru kediler (ilk muayenede),
- Eve yeni katılan her kedi (tanışma öncesi ve ≥30–60 gün sonra tekrar),
- Her hasta kedi,
- Aşı öncesi durum bilinmiyorsa.
Not: “Şüpheli/erken negatif” sonuçlarda 30–60 gün sonra yeniden test, maruziyet penceresini kapatmak için önerilir.
6) Aşı: Kime yapılmalı?, Ne zaman yapılmalı? ve Ne beklemeli?
- Kime?
- Etkinlik ve beklenti: Aşı %100 koruyucu değildir; ancak progressif enfeksiyon ve klinik hastalık riskini anlamlı azaltır. Test edilmemiş kediyi aşılamak yerine önce test önerilir.
- Uygulama yeri: Enjeksiyon bölgesi sarkomu riskini en aza indirmek için distal ekstremite tercihleri, üretici ve kılavuz önerilerine göre planlanmalıdır (risk düşük ama sıfır değildir; yarar–risk değerlendirmesi yapılır).
7) Enfekte kedinin yönetimi: “Kür” yok, yaşam kalitesi var.
FeLV için onaylı kür sağlayan tedavi yoktur; hedef yaşam süresi ve kalitesini artırmaktır:
- İç–dış parazit önlemleri, tam ve dengeli beslenme, ham/çiğ diyetten kaçınma, iç mekânda yaşam
- 6 ayda bir klinik muayene + tam kan sayımı/biokimya + gerekirse toraks/USG
- İkincil enfeksiyonların erken tanı ve agresif tedavisi
- Diş ve ağız sağlığına yakın takip (stomatit eğilimi)
Antiviral/immünomodülatör seçenekler (kanıt düzeyi sınırlı):
- Rekombinant feline interferon-ω (rFeIFN-ω): Çeşitli çalışmalar FeLV(±FIV) pozitif kedilerde klinik bulgularda iyileşme ve bazı çalışmalarda sağkalım avantajı bildirmiştir; ancak metodolojik sınırlılıklar vardır. Kullanım kararı vaka bazında, yanıt–maliyet–erişilebilirlik gözetilerek verilir.
- Klasik antiretroviraller (örn. zidovudin/AZT): Bazı spesifik tablolar (örn. stomatit) için semptomatik yarar rapor edilmiştir; anemi gibi yan etkiler nedeniyle hematolojik takip zorunludur (kılavuzlar vaka-bazlı, dikkatli kullanım önerir).
Beklentileri doğru yönetmek: Progressif FeLV’de prognoz değişken ve sıklıkla ihtiyatlı–kötü; regresif olgularda yaşam süresi yıllarca uzayabilir ve saçılım minimal–yoktur. Evde stresin azaltılması, zenginleştirilmiş çevre, rutin profilaksi gerçek fark yaratır.
8) Kliniğe yönelik hızlı kontrol listesi
- Yeni gelen/evdeki tüm kediler için test et – izolasyon – yeniden test protokolü
- Yavru ve riskli erişkinlerde aşılama (seri + 1. yıl rapel; sonrasında risk bazlı)
- Pozitif kedilerde iç mekân ve yarı yıllık check-up
- Sekonder enfeksiyon şüphesinde erken kültür/antibiyogram ve destek tedavi
- Sahip bilgilendirmesi: bulaş yolları, ev içi hijyen, başka kedilerle temas yönetimi
9) Sık Sorulan Sorular
- Aşıdan sonra test pozitif olur mu?
FeLV aşısı antijen testlerinde yalancı pozitifliğe yol açmaz; yine de aşıdan önce test en doğrusudur. - FeLV çevrede ne kadar yaşar?
Kuru ortamda hızla inaktive olur; standart dezenfektanlar etkilidir. Yakın temas bulaşta belirleyicidir. - Regresif kedi diğerlerine bulaştırır mı?
Genelde düşük risk; ancak stressörler/immünsüpresyon altında nadir reaktivasyon bildirilebilir — ev içi temas politikaları klinik ve PCR sonuçlarıyla bireyselleştirilmelidir.
Düzenli veteriner kontrolleri ile olası ciddi rahatsızlıkların önüne geçebilmek açısından yılda en az 1 kez check-up yaptırılması önerilir. Bu uygulama erken teşhis için önemlidir. Eğer gözlemleriniz doğrultusunda bir sorun olduğunu düşünüyorsanız iletişim sayfamızdan veya telefon ile ulaşarak muayene randevusu alabilirsiniz.
Kaynaklar
- AAFP Feline Retrovirus Testing & Management Guidelines (2020) — Tanı, evreleme, test algoritmaları ve yönetim. PubMed
- WSAVA Vaccination Guidelines (2024) — FeLV aşısının yavrularda “core”, erişkinde risk bazlı kullanımı. wsava.org
- Merck Veterinary Manual — Patogenez (abortif/regresif/progressif), klinik ve yönetim özeti. Merck Veterinary Manual
- Cornell Feline Health Center — Bulaş, yaş gruplarına göre progresyon riski, klinik etkiler. Cornell Veteriner Okulu
- Hofmann-Lehmann R. (2020) – Practical approach review — FeLV patogenezi ve tanı yöntemleri. PMC
- Meli ML. (2024) – Prospektif FeLV çalışması — Bulaş ve klinik seyir güncel veriler. PMC
- rFeIFN-ω çalışmaları (de Mari 2004 ve derlemeler) — Klinik belirti/sağkalımda iyileşme bildirilen, ancak kanıt kalitesi sınırlı araştırmalar.Pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
