Kedi Lösemi Virüsü (FeLV): Bulaş, Seyir, Aşı ve Tedavi

Kedi Lösemi Virüsü (FeLV): Bulaş, Seyir, Aşı ve Tedavi

1) FeLV nedir, neden önemlidir?

FeLV bir gammaretrovirüs olup kedilerde immünsüpresyon, anemi ve çeşitli neoplazilere (özellikle lenfoma) yol açabilir; dünya çapında önemli morbidite ve mortalite nedenidir. FeLV özellikle progressif enfeksiyon gelişen kedilerde sürekli virüs saçılımına ve kedi popülasyonunda yayılıma neden olur.

2) Bulaşma: Kediden kediye “yakın temas” virüsün yakıtı

• Tükürük başlıca kaynaktır; uzun süreli yakın temas, karşılıklı yalanma, ortak mama–su kapları ve kum kabı bulaşı kolaylaştırır. Yavru kedilere transplasental ve laktasyon yoluyla da geçebilir.
  
• Virüs çevrede uzun süre canlı kalmaz; basit dezenfektanlar ve hijyenle hızla inaktive olur.
  
• Erişkinlere göre yavrularda progresif enfeksiyon gelişme riski daha yüksektir (yani “kalıcı saçıcı” olma olasılığı artar). 

3) Patogenez ve enfeksiyonun 4 olası sonucu

Güncel kılavuzlar FeLV temasından sonra kedilerde dört klinik/virolojik sonuç tanımlar:

1. Abortif: Bağışıklık virüsü erken temizler; testler negatifleşir.
   
2. Regresif: Erken viremi bastırılır; proviral DNA hücrelere entegre kalabilir, kedi çoğunlukla saçıcı değildir.
   
3. Progressif: Süregelen viremi ve yüksek saçılım; klinik hastalık ve erken mortalite riski yüksektir.
   
4. Fokal/atipik: Belirli dokularla sınırlı enfeksiyon paternleri.
   Bu ayrım, testlerin yorumlanması ve prognoz için kritik öneme sahiptir. 

4) Klinik tablolar

• Hematolojik: Regeneratif olmayan anemi, sitopeniler
  
• Onkolojik: Lenfoma/lenfoid lösemi
  
• İmmünsüpresyon: Sekonder enfeksiyonlara yatkınlık, stomatit, kronik dermatolojik/solunum yolu problemleri
  Klinik spektrum geniştir; düzenli tarama, erken tanı ve risk yönetimi yaşam süresini belirgin etkiler. 

5) Tanı algoritması (pratik yaklaşım)

İlk basamak: P27 antijen ELISA (SNAP vb.).
Doğrulama/evreleme: İFA ile viremi doğrulaması ve/veya PCR (proviral DNA) — özellikle regresif olasılığı için.
Ne zaman test edelim?

• Tüm yavru kediler (ilk muayenede),
  
• Eve yeni katılan her kedi (tanışma öncesi ve ≥30–60 gün sonra tekrar),
  
• Her hasta kedi,
  
• Aşı öncesi durum bilinmiyorsa. 

Not: “Şüpheli/erken negatif” sonuçlarda 30–60 gün sonra yeniden test, maruziyet penceresini kapatmak için önerilir. 

6) Aşı: Kime yapılmalı?, Ne zaman yapılmalı? ve Ne beklemeli?

• Kime?
  
  • Yavrular: FeLV aşısı küresel kılavuzlarda core (temel) olarak önerilir (ilk seri + 1 yıl sonra rapel).
    
  • Erişkinler: Dışarı çıkanlar, çok kedili evler/sığınaklar, FeLV prevalansının yüksek olduğu bölgelerde risk temelli rapeller. 
• Etkinlik ve beklenti: Aşı %100 koruyucu değildir; ancak progressif enfeksiyon ve klinik hastalık riskini anlamlı azaltır. Test edilmemiş kediyi aşılamak yerine önce test önerilir. 
• Uygulama yeri: Enjeksiyon bölgesi sarkomu riskini en aza indirmek için distal ekstremite tercihleri, üretici ve kılavuz önerilerine göre planlanmalıdır (risk düşük ama sıfır değildir; yarar–risk değerlendirmesi yapılır). 

7) Enfekte kedinin yönetimi: “Kür” yok, yaşam kalitesi var.

FeLV için onaylı kür sağlayan tedavi yoktur; hedef yaşam süresi ve kalitesini artırmaktır:

• İç–dış parazit önlemleri, tam ve dengeli beslenme, ham/çiğ diyetten kaçınma, iç mekânda yaşam
  
• 6 ayda bir klinik muayene + tam kan sayımı/biokimya + gerekirse toraks/USG
  
• İkincil enfeksiyonların erken tanı ve agresif tedavisi
  
• Diş ve ağız sağlığına yakın takip (stomatit eğilimi) 

Beklentileri doğru yönetmek: Progressif FeLV’de prognoz değişken ve sıklıkla ihtiyatlı–kötü; regresif olgularda yaşam süresi yıllarca uzayabilir ve saçılım minimal–yoktur. Evde stresin azaltılması, zenginleştirilmiş çevre, rutin profilaksi gerçek fark yaratır. 

8) Kliniğe yönelik hızlı kontrol listesi

• Yeni gelen/evdeki tüm kediler için test et – izolasyon – yeniden test protokolü
  
• Yavru ve riskli erişkinlerde aşılama (seri + 1. yıl rapel; sonrasında risk bazlı)
  
• Pozitif kedilerde iç mekân ve yarı yıllık check-up
  
• Sekonder enfeksiyon şüphesinde erken kültür/antibiyogram ve destek tedavi
  
• Sahip bilgilendirmesi: bulaş yolları, ev içi hijyen, başka kedilerle temas yönetimi 

9) Sık Sorulan Sorular 

• Aşıdan sonra test pozitif olur mu?
  FeLV aşısı antijen testlerinde yalancı pozitifliğe yol açmaz; yine de aşıdan önce test en doğrusudur. 
• FeLV çevrede ne kadar yaşar?
  Kuru ortamda hızla inaktive olur; standart dezenfektanlar etkilidir. Yakın temas bulaşta belirleyicidir. 
• Regresif kedi diğerlerine bulaştırır mı?
  Genelde düşük risk; ancak stressörler/immünsüpresyon altında nadir reaktivasyon bildirilebilir — ev içi temas politikaları klinik ve PCR sonuçlarıyla bireyselleştirilmelidir. 

Düzenli veteriner kontrolleri ile olası ciddi rahatsızlıkların önüne geçebilmek açısından yılda en az 1 kez check-up yaptırılması önerilir. Bu uygulama erken teşhis için önemlidir. Eğer gözlemleriniz doğrultusunda bir sorun olduğunu düşünüyorsanız iletişim sayfamızdan veya telefon ile ulaşarak muayene randevusu alabilirsiniz.

Kaynaklar 

• AAFP Feline Retrovirus Testing & Management Guidelines (2020) — Tanı, evreleme, test algoritmaları ve yönetim. PubMed
  
• WSAVA Vaccination Guidelines (2024) — FeLV aşısının yavrularda “core”, erişkinde risk bazlı kullanımı. wsava.org
  
• Merck Veterinary Manual — Patogenez (abortif/regresif/progressif), klinik ve yönetim özeti. Merck Veterinary Manual
• Cornell Feline Health Center — Bulaş, yaş gruplarına göre progresyon riski, klinik etkiler. Cornell Veteriner Okulu
• Hofmann-Lehmann R. (2020) – Practical approach review — FeLV patogenezi ve tanı yöntemleri. PMC
  
• Meli ML. (2024) – Prospektif FeLV çalışması — Bulaş ve klinik seyir güncel veriler. PMC
  
• rFeIFN-ω çalışmaları (de Mari 2004 ve derlemeler) — Klinik belirti/sağkalımda iyileşme bildirilen, ancak kanıt kalitesi sınırlı araştırmalar.Pubmed.ncbi.nlm.nih.gov