Zoonoz – Hayvanlardan İnsanlara Bulaşan Hastalıklar
Zoonoz Nedir?
Zoonoz hastalıklar (hayvanlardan insana geçen) insan ve hayvan arasında ortak olan, doğal transfer ile aktarılan hastalıklar olarak tanımlanırlar. Transfer; hayvan ve insan arasında direk hayvana temas ile veya indirek olarak sekresyon, salivasyon ve dışkı yoluyla bulaşabilir veya diğer aracılar olan su, yemek,kıyafet gibi…
Çoğu zoonoz ajan bağışıklık durumuna bakmaksızın enfekte edebilir. Fakat immun sistemi baskılanmış olan kişilerde klinik semptomlar daha ağır geçecektir. Örneğin; primer toxoplasma gondii enfeksiyonu olan bir kişi bağışıklığı yeterli olduğunda hastalık anlaşılmadan sonlanacaktır. Oysa immun sistemi baskılanmış kişilerde hayatı tehtid edebilen hastalıklar ortaya çıkabilir.
Zoonoz’dan Korunmak İçin Hangi Önlemler Alınmalı?
Kedi sahibi olan aile bireylerinin, herhangi birisinde immun yetmezlik ortaya çıkarsa yada bu tarz bir durum farkedilirse sahip olunan kediden uzakta olmaları, kişisel olarak sahip olmamaları gereklidir. Çünkü bu durum hayati tehlikeye yol açabilir. Birçok enfeksiyon oluşturan ajanlar hem kediyi hemde insanı enfekte edebilir.
Bazen sonradan alınmış olan zoonoz hastalıklar genellikle kedi ile kontakt sonrası alınmış olarak farzedilir. Özellikle sağlıklı, yetişkin, parazit olmadığı düşünülen ev kedileri benzer enfeksiyon hastalıkları edinebilirler.
Birçok örnekte olduğu gibi, çoğu durumlarda kedi ilişkili zoonozlarda insanlar kedilere oranla daha fazla enfekte olabilir. Bu yüzdendir ki insanlar arasındaki bulaşma insan-kedi arasındaki bulaşmadan daha fazladır. Birçok değerli kuruluş bu sebepten dolayı “kedinizden vazgeçmeyin” uyarısında da bulunmaktadır. Özellikle evinde kedi besleyen insanlar için birçok fayda sağlamaktadır. Artan mutluluk ve azalmış depresyon buna dahildir.
Hayvanlarla birlikte yaşayan, onlara bakan kişiler, diğer hayvan sahibi olacak kişilere hayvan sahipliliğinin yarar ve zararları hakkında doğru bilgiler sağlamalıdırlar ki evcil hayvan sahibi olacak kişiler önceden kararı doğru verebilsinler.
Fakat kişilere sunulan bilgiler bazen çeşitlilik arz eder. Örneğin yakın zamanlarda yapılan çalışmalarda veteriner ve doktorların verdiği cevaplar çeşitlidir. Veterinerler doktorlara oranla zoonozları daha çok tartışmışlardır. Birçok doktor zoonozlar hakkında müşterilerine açıklama yapmaktan rahatsızlık duymuşlardır ve bu bilgiyi veteriner hekimlerin hastalara ve hekimlere sağlamaları gerekliliğine inanmışlardır. Ancak çoğu zaman doktorlar ve veterinerler arasında iletişim eksikliği vardır.(USA, 2002)
Multiple enfeksiyon ajanları zoonotik transferi yapmaya müsaitlerdir.
Enterik Zoonoz Ajanlar
Multiple ajanlar insan ve de kedileri etkiler. Bu enfeksiyonlardan bazıları kedilerde ortaktır. Örneğin Colorado’nun kuzey-merkez kısmında dışkıda zoonoz potansiyeli olan enterik ajanlar kedilerin %13,1′inde ve Newyork merkezinde ise %40,7′sinde pozitif olarak test edilmiştir.
Bazı enfeksiyöz ajanlar (Giardia spp., Cryptosporidium spp., Salmonella spp., Campylobacter spp) çok hızlı bir şekilde bulaşabilir. Bunun haricinde kalan diğer ajanlar ise (Ancylostoma braziliense, Toxocara cati, T.gondii) dış ortamda bir müddet zamana ihtiyacı vardır. İnsanlar kedilerden alması muhtemel enterik zoonoz ajanları kedilerden direkt almasından ziyade çevreden daha rahat alabilirler.
