COVID-19 Virüsü ve Evcil Hayvanlar
Tüm Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de gündeme oturan, birçok ölüme sebep olan ve etkisi halen devam eden Koronavirus (COVID-19) insanların hayatını tehdit etmeye devam ediyor. Bu süreçte kendimizi virüsten nasıl koruyabiliriz? Nasıl kendimizi ve çevremizi dezenfekte ederiz? gibi sorular ile boğuşuyoruz.
Bir yandan virüs ile mücadele ederken diğer yandan da internette ve sosyal medyada yer alan bilgi kirliliği insanların kafasının karışmasına neden oluyor. Öyleki Koronavirus (COVID-19)’un evcil hayvanlardan insanlara geçebileceğine dair yanlış bilgilendirmeler var. İnsanlar oldukça tedirgin ve böyle yanlış bilgiler sebebi ile evcil hayvanları hakkında yanlış kararlar verebiliyorlar maalesef.
Bizde hem bu virüs hakkında hem de evcil hayvanlarımız ile ilgisi hakkında Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü ve Türk Veteriner Hekimleri Birliği’nin paylaştığı bilgiler ışığında biraz bilgi vermek istedik.
Koronavirüs (Coronavirus) Nedir?
Koronavirüsler, farklı tipleri olan geniş bir virüs gurubudur. Genetik materyal olarak RNA taşır. Koronavirüs diye adlandırılmalarının sebebi virüs partikülünün, lipit zarın etrafında sivri uçlu proteinlerden oluşmuş taç şeklinde bir görünüme sahip olmasıdır. Solunum rahatsızlıklarına neden olan coronavirüsler kendi aralarında farklılık gösterir. Bazıları hafif seyrederken bazıları ölümcül olabilir. Bunda yaş, cinsiyet gibi başka etkenlerde bulunur.
CoV enfeksiyonları insanlarda ve hayvanlarda yaygındır. Bazı CoV alt türleri Zoonoz’dur yani hayvanlardan insanlara bulaşabilen türlerdir ancak birçok CoV alt türü ise Zoonoz değildir.
Zoonoz ile ilgili detaylar için ilgili yazımıza göz atabilirsiniz.
Koronavirus 2019 (COVID-19) Nedir?
2019 yılının Aralık ayında, Çin’de birdenbire ortaya çıkan bir Koronavirüs (Coronavirus) türüdür. Yeni bir tip koronavirüs olması sebebi ile Koronavirus 2019 (COVID-19) ismi ile anılmaktadır. Coronavirüs aslında, hayvanlarda bolca rastlanan bir virüstür. Son zamanlarda hastalığa neden olan virüsün (COVID-19) kaynağının Çin’in Wuhan kentinde bulunan Huanan deniz ürünleri pazarı olduğu düşünülmektedir. Önce hayvandan insana bulaşan virüsün mutasyona uğrayarak insandan insana da yayılabildiği zamanla anlaşılmıştır.
İnsanlardaki COVID- 19’un Sorumlusu Hayvanlar mı?
Yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen bulgular, COVID- 19 virüsünün hayvan kaynaklı olduğu izlenimini uyandırmaktadır. Ancak hayvan kaynağını, hayvan türünü tanımlamak ve hayvanların hastalıktaki rolünü saptamak, hastalığın bir hayvan kaynağından insana bulaşma yolunu veya hayvansal kaynağın kendisini belirlemek için yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Genetik dizilim verileri, COVID- 19 ile Rhinolophus yarasalarında bulunan başka bir CoV arasında yakın bir ilişki olduğunu göstermektedir. Ancak bu da hastalığın sebebini kesin olarak açıklamamaktadır.
2019-nCoV’nin insanlara ilk olarak bir hayvan kaynağından bulaştığından şüphe edilmekle beraber, takip eden vakalarda çoğunlukla insandan insana bulaşma görülmektedir.
Hayvansal Ürünler ile ilgili Alınabilecek Önlemler
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bu konuda bir dizi öneri yayınladı. Belirttiğimiz gibi COVID- 19’un kökeni hala belirsizliğini koruyor. Özellikle canlı hayvan pazarlarına yada taze et & balık satılan yerlere gittiğinizde ürün ile temas ederseniz mutlaka ellerinizi temiz su ve sabun ile temizlenmeli, hatta mümkün olduğunda bu ürünlere dokunmamalısınız. Bu tür pazarlarda yaşaması muhtemel olan diğer hayvanlara, sokak kedileri ve sokak köpekleri, fareler, kuşlar vb. temas etmemeye çalışmalısınız.
WHO tarafından önerilen standart tavsiyeler;
- Ellerin düzenli olarak yıkanması, hapşırırken ve
- Öksürürken ağzın dirsekle kapatılması,
- Öksürme ve hapşırma gibi solunum yolu enfeksiyonu semptomları gösteren kişilerle yakın temastan kaçınılmalıdır.
- Gıda güvenliği gereğince çiğ et, süt, ya da sakatatlar gibi pişmemiş gıdalar işleme tabi tutulurken çapraz kontaminasyondan kaçınmak için dikkatli olunmalıdır. (Çapraz kontaminasyon: bakteri ve virüslerin kontamine olmuş bir yüzeyden, kontaminasyona maruz kalmamış başka bir yüzeye transfer olmasıyla meydana gelmektedir.)
- Sağlıklı çiftlik hayvanlarından elde edilmiş pişirilmiş etler tamamen güvenlidir.
Daha fazla detay için: https://www.who.int/health-topics/coronavirus#
Evcil Hayvanlarımız ve COVID-19 Virüsü
Mevcut durumda COVID-19 yayılmasının sebebi insandan insana bulaşmasıdır. Şimdiye kadar, evcil hayvanların hastalığı taşıyabileceğine ya da yayabileceğine dair bilimsel bir kanıt bulunmamıştır. Bu nedenle evcil hayvanlara karşı, onların refahını tehlikeye atacak önlemler almak için haklı bir gerekçe yoktur.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalarda Koronavirüs (COVID-19)’un evcil hayvanlardan insanlara geçtiğine dair herhangi bir bilimsel veri olmadığını önemle bildirmektedir. Maalesef ki internet ve sosyal medyada gerçeği yansıtmayan birçok bilgi ve haber yayınlanabiliyor. Çeşitli iletişim araçlarıyla yapılan gerçek dışı söylemlere kulak asmadan, yetkili kurumların açıklamalarını dikkatle takip etmenizi öneriyoruz.
Sizin ve dostunuzun sağlığı için temel hijyen ve korunma kurallarını dikkate almanızı önemle tavsiye ediyoruz.
Kaynak: https://tvhb.org.tr/2020/03/10/koronavirus-2019-covid-19-hakkinda-soru-ve-cevaplar/
